W Anglii szkoła w Winchester debiutuje ok. r. 975 swoim arcydziełem, Benedykcjonarzem z Aethełwold (zbiory Devonshire w Chatsworth): technika, zwłaszcza linearna, jest tu bardzo oryginalna: kreska jest nerwowa i swobodna: kolor często nakładany piórkiem odgrywa rolę drugorzędną: liść akantu stanowi główny motyw dekoracyjny. Styl ten, który w sposób .kategoryczny zrywa z tradycjami irlandzkimi, wywodzi się, być może, ze szkoły karolińskiej w Reims (Psałterz utrechćki). Wkrótce forma staje się bardziej oschła, plama koloru bardziej intensywna (Mszał Roberta de Jumieges, ok. r. 1000, Bibl. w Rouen) i rozwój dokonuje się w tym samym kierunku aż do trzeciej ćwierci XI stulecia.
Z wpływami tej szkoły trzeba prawdopodobnie powiązać ilumina- torstwo „iranko-saksońskie“ Francji północnej, którego głównymi dziełami, ekspresyjnymi i stylizowanymi są: Ewangełiarz z Amiens (ok. r. 1030) i Żywot św. Omera (ok. r. 1050, Bibl. S. Omer). Inne szkoły francuskie XI w. są uboższe i główne miejsce zajmuje w nich ornament, np. Limoges (dwie Biblie św. Martialisa z Limoges, ok. r. 1050 i około 1090, Paryż, B. N.) i Burgundia (Lekcjonarz z Cluny, ok. r. 1090, Paryż, B. N.).
W Italii główną rolę odgrywa szkoła w Monte Cassino odbijając w eleganckim i nieco suchym linearyzmie wpływy bizantyńskie (Zwój Exultet z Benewentu, ok. r. 1045, Watykan: Żywot św. Benedykta, ok. r. 1070, Watykan), podczas gdy Lombardia poddaje się wpływowi sztuki ottońskiej (Sacramentarium z Ivrei, ok. r. 1010, Bibl. Cap., Ivrea).
