W rezultacie wykończona bazylika stanowiła zepsucie dawnego planu Michała Anioła. Nie było to winą architekta, lecz jego dysponenta, Pawła V, który z uporem domagał się wykonania swego rozkazu. Już współcześni zdawali sobie sprawę, że świątynia została zepsuta, zarzucali fasadzie, że jest zbyt pałacowa, dlatego to – jak widzieliśmy – Urban VIII postanowił ująć ją w wysokie wieże. Za pontyfikatu Innocentego X nic się przy budowie katedry nie działo, dopiero Aleksander VII zajął się bliżej tą sprawą.
Już w pierwszym roku swych rządów wydał nowy papież polecenie Berniniemu, by w jakiś sposób naprawił błędy poprzedników. O zburzeniu tego, co zbudował Maderna, nie mogło już być mowy, toteż Bernini postanowił użyć pewnych środków optycznych, które by z jednej strony dawały efekt pozornego zwężenia fasady, a z drugiej – przywróciły w pewnej mierze dominującą rolę kopule. Do tego celu posłużyć miała kompozycja urbanistyczna, która przewidywała wyburzenie tu i ówdzie stojących w pobliżu katedry budynków i stworzenie przed jej fasadą olbrzymiego placu składającego się z dwóch części: pierwsza, znajdująca się tuż przed bazyliką św. Piotra, otrzymała kształt trapezoidalny, a druga – eliptyczny.
Od flanków fasady, stanowiącej szeroką podstawę trapezu, zostały przeciągnięte dwie długie galerie jednokondygnacjowe: powstały między nimi plac, z lekka pochylający się ku zachodowi, wypełniają wielkie, monumentalne schody prowadzące do bazyliki. Efekt optyczny został osiągnięty: fasada wydaje się węższa niż jest w rzeczywistości. Od końca ramion trapezu zakreślone zostały dwa łuki kolumnowe, obejmujące plac o kształcie elipsy, której ośrodek stanowi wcześniej już przeniesiony z cyrku Nerona obelisk egipski (w punktach ogniskowych elipsy stanęły dwie fontanny). Te elipsoidalne galerie, pospolicie zwane kolumnadą Berniniego, są otwarte, zarówno w stronę bazyliki, jak i w kierunku przeciwnym: składają się one z czterech rzędów kolumn toskańskich, o wysokości około 20 m, zakończonych belkowaniem zwieńczonym posągami świętych (w sumie skrzydła te mają 284 kolumny i 88 pilastrów).
