Cechy charakterystyczne. – Plan budowli jest identyczny z planem wielkich kościołów romańskich. Ale w XIII w. występuje coraz mocniej znaczenie prezbiterium. Rozwój jest wyraźny w Chartres, Reims, Amiens. W tej ostatniej katedrze nawa główna zajmuje mniej miejsca niż prezbiterium wraz z transeptem. Podwójne nawy boczne nie występują już przy nawie głównej: zachowano je jedynie w prezbiterium. Ponadto ozdabia się je wieńcem kaplic promienistych: 5 kaplic w Chartres, 5 w Reims, 7 w Amiens. Ta liczba stanie się typowa (Clermont, Narbonne, Beauvais, Kolonia), mimo że nieraz ją przekraczano (11 kaplic w starej katedrze w Orleanie, 13 w Le Mans). Katedry z XII w., nie posiadające kaplic promienistych, jak np. paryska, uzyskują je w XIII w. Nawy wzbogacają się jedynie o boczne kaplice pomiędzy przyporami (pierwszym przykładem, prawdopodobnie, z r. 1240, jest katedra paryska).
W elewacji wewnętrznej nawy przyjmuje się ostatecznie liczba trzech kondygnacji i – podobnie jak w katedrze w Sens – empory ustępują miejsca triforium galerii komunikacyjnej, wyżłobionej w murze. Luki wielkich arkad nawy głównej spoczywają teraz na filarze o złożonym przekroju: rdzeń jego stanowi nadal kolumna, o którą opierają się po bokach służki, odprowadzające ku ziemi ciężar sklepienia. Kapitele kolumn upraszczają się i prawie zanikają sprowadzając się do rzeźbionej wstęgi. W drugiej połowie XIII w. w katedrze w Amiens wielkie okna zostają przedłużone aż do dolnego poziomu triforium. Ażurowe triforium wydaje się tu więc dolną partią okna. Później nastąpi połączenie obu tych otworów i pod koniec średniowiecza triforium zniknie całkowicie. Pierwszy przykład tego wydłużania się otworów okiennych ku dołowi wystąpił jeszcze w XIII w. w kościele S. Urbain w Troyes: była to zapowiedź całego przyszłego rozwoju.
