Nieco inne środowisko obsługiwał Pieter de Hooch (ok. 1630– ok. 1677), a więc co innego widział w domach mieszczańskich. Były to najcodzienniejsze zajęcia średniozamożnej rodziny (Kobieta czytająca książkę pod oknem, Rodzina zgromadzona przy stole, Matka wręczająca córeczce dzbanek z mlekiem, Mężczyźni grający w karty). Hooch bardzo dba o realia: drzwi wszystkich pokojów są z reguły pootwierane, widać w amfiladzie dalsze komnaty, doskonale poznajemy urządzenie wnętrza, meble, ściany z obrazami, niekiedy przez otwarte okno widać najbliższe otoczenie – ulicę czy podwórze z budynkami gospodarskimi. Ale Hooch nie jest tylko dokumentalistą – jest w równej mierze artystą, malarzem. Jako taki interesuje się głównie światłem: przez rozmaicie rozmieszczone okna światło wpada z różnych źródeł, załamuje się, przecina, dając świetne efekty luministyczne.
Zagadnienie światła do perfekcji doprowadził Jan Vermeer van Delft (1632–1675), najwybitniejszy po Rembrandtcie malarz holenderski. Malowane przezeń sceny rozgrywają się też wewnątrz domów, ale bohaterką jego jest przeważnie kobieta, pokazywana w różnych sytuacjach. Najczęściej jest sama, gdy mąż pływa po dalekich morzach, z rzadka przysyłając listy z wiadomościami o sobie: toteż bardzo częstym tematem Ver- meera jest kobieta czytająca list. Czasem czyni to przy oknie, czasem w gabinecie męża, a wielkie mapy obu półkul, rozwieszone nierzadko na ścianie, wyraźnie podkreślają sytuację. Niekiedy znów młoda pani nudzi się nieco, siedzi na krześle, brzdąka na gitarze, a służąca podaje jej nadesłany list – może miłosny? Wszystkie te sceny są bardzo statyczne, jakby się życie zatrzymało w czasie, a światło padające przez okno, rozproszone, wydobywa subtelnie rozłożone barwy błękitne, szarawe, żółtocytrynowe, chłodne, ale miękko modelujące kształty przedmiotów (niezwykły pomysł, świetnie wykonany – to twarz jednej z tych kobiet odbijająca się mgliście w szybie okna, il. 54).
