Wytyczne dla linii rozwojowej polskiej kultury artystycznej pierwszej połowy XVII w. zarysowały się już dość wyraźnie w ostatniej ćwierci poprzedniego stulecia. Wówczas to powstały warunki sprzyjające rozwojowi kultury i sztuki, sprawiające, iż w poszczególnych dziedzinach kultury artystycznej następuje w stosunku do renesansu postęp zarówno jakościowy, jak też – przede wszystkim – ilościowy. Ograniczymy się tutaj do przypomnienia najważniejszych okoliczności wpływających na taki stan rzeczy.
Przede wszystkim należy podkreślić, iż około roku 1580 zaczął się dla Polski – wraz ze wzrostem eksportu surowców na rynki zagraniczne – kilkudziesięcioletni okres dobrobytu gospodarczego.
Oczywiście, wzmożona w związku z tym eksportem produkcja rolnicza pociągała za sobą rozwój ekstensywnej gospodarki folwarcznej, połączonej ze wzrostem ucisku chłopa pańszczyźnianego: z drugiej strony następuje napływ do kraju waluty kruszczowej, pozostającej w rękach producentów, tj. wielkich i średnich feudałów, a także w kaletach pośredników handlowych, tj. mieszkańców większych miast położonych przy głównych szlakach komunikacyjnych. Takie korzyści z eksportu ciągnął przede wszystkim Gdańsk, który dzięki nagromadzonym zasobom pieniężnym stał się obok Krakowa nie tylko najpoważniejszym odbiorcą produkcji artystycznej, ale i naj- poważniejszym ośrodkiem kulturalnym, który mógł sobie pozwolić na mecenasowanie sztuce.
