Twórcą tego narodowego stylu, a raczej jego inicjatorem, był José Simón Churriguera (zm. w 1679 r.), który pod koniec życia przybył z Barcelony do Madrytu, gdzie zbudował wielki ołtarz w kościele szpitalnym Montserrat, stanowiący prototyp tego rodzaju kompozycji. Właściwymi jednak propagatorami churrigueryzmu stali się synowie Joségo: Benito (1665-1725) i Alberto (1676-ok. 1750) – działający głównie w Salamance i Madrycie. Dziełem pierwszego z nich był ozdobiony mnóstwem ornamentów ołtarz w kościele San Esteban w Salamance (il. 27), a w Madrycie – kościół San Sebastián i pałac Goyeneches (obecnie Akademia Sztuk Pięknych), stanowiący wzorcowy okaz baroku hiszpańskiego. Jeżeli jednak ten twórca był architektem i rzeźbiarzem, to jego młodszy brat, Alberto, łączył w sobie zainteresowania architektoniczne i urbanistyczne. Główne jego dzieła zachowały się w Salamance: kościół San Sebastián, ratusz, a przede wszystkim Plaza Mayor otoczony arkadowymi podcieniami. Plac ten, uchodzący za najpiękniejszy w Hiszpanii, powstał według planów Alberta Churriguery z roku 1728, budowę jednak zakończyli dopiero uczniowie mistrza po jego śmierci.
Rzecz zrozumiała, że churrigueryzm, ta specyficzna odmiana baroku, nie ograniczał się tylko do jednej rodziny architek- tów-rzeźbiarzy, lecz kontynuowany był przez jej licznych uczniów i naśladowców. Najwybitniejszymi z nich byli: Pedro da Ribera (1683-1742), twórca przytułku dla starców w Madrycie – Hospicio Provincial de San Fernando (1722) – o przebogatym portalu, stanowiącym iście jubilerski klejnot wTykonany w kamieniu, oraz Narcisco Tome – twórca fasady uniwersytetu w Valladolid (1715). Cechą charakterystyczną tych budowli jest obfitość rzeźb, ale stanowiących nie sztukę samodzielną, lecz pomocniczą, służebną wobec architektury: wywodziło się to z późnogotyckiej tradycji hiszpańskiej.
Churrigueryzm, jako ściśle hiszpańska odmiana baroku, nie odegrał większej roli w dziejach sztuki europejskiej chociażby dlatego, że jego rozwój przypadł już na okres zdecydowanego upadku politycznego i gospodarczego Hiszpanii. Przedostał się on natomiast do środkowoamerykańskich kolonii hiszpańskich i zaznaczył się przede wszystkim w architekturze sakralnej Meksyku, czego świetnymi przykładami mogą być katedra w Puebla czy kościół Santa Maria de Ocotlan w pobliżu Tlaxcala.
