Zastosowanie nowych materiałów nie wystarcza jeszcze do określenia charakteru architektury nowoczesnej. Nawet w Théâtre des Champs-Elysées jest wiele pozostałości stylu 1900 roku. Założenia artystyczne określają sztukę lepiej niż stosowana przez nią technika. Dla najnowszych kierunków w architekturze charakterystyczne jest, podobnie jak w roku 1900, odrzucenie wszystkich form historycznych, ale również, w przeciwieństwie do roku 1900, całkowite ogołocenie ścian z dekoracji i poszukiwanie brył geometrycznych zbudowanych wyłącznie z linii prostych. Sprzęty naśladują przykład architektury: kto wie zresztą, czy one same tego przykładu nie dały.
Skoro raz sformułowano założenia, realizatorzy, jak zwykle, podzielili się na skrajnych i umiarkowanych. Skrajni uważają, że architektura jest tylko jedną z dziedzin inżyniera. Budynek jest ich zdaniem zawsze dobrze zbudowany, jeżeli mocno stoi i dobrze spełnia swe przeznaczenie. Teorię funkcjonalizmu rozwijał w Niemczech Belg Van de Velde, we Francji Szwajcar Le Corbusier. Reprezentantami jej są: W. Gropius (Teatr
Miejski w Jenie, 1921: Bauhaus w Dessau, 1926), Erich Mendelsohn (budynki fabryczne), Fritz Hoeger (Chilehaus w Hamburgu). Dom staje się odmianą fabryki, „maszyną mieszkalną“. Inni architekci uważają, że piękno nie polega wyłącznie na ścisłym przystosowaniu budynku do celu użytkowego: potrzebne są także i właściwe proporcje, a nawet elementy praktycznie bezużyteczne, jak dekoracja. Dzieło architektoniczne powinno zachować pewne piętno ludzkie. Jest to stanowisko większości architektów francuskich (A. Perret). Jedne z najlepszych przykładów budowli powstałych na gruncie tej koncepcji mamy w Holandii w dziełach Berlage’a i Dudoka. Domy ceglane na przedmieściach Amsterdamu czy Hagi, zespół miejski Hilversum, były to z pewnością w Europie w przededniu wojny miejsca, gdzie w ramach całkowicie nowoczesnych życie mogło wydawać się najprzyjemniejsze. Podobny czar mają wille amerykańskie (Frank Lloyd Wright), często otoczone ogrodami francuskimi, stworzonymi przez J. Grébera.
